شعار روز جهاني سالمندان: «نه به هرگونه تبعيض سني»

به گزارش اداره كل روابط عمومي و امور بين‌الملل صندوق بازنشستگي كشوري به نقل از پايگاه خبري سازمان بهزيستي كشور، «فريد براتي سده» با اشاره به شعار روز جهاني سالمندان، گفت: اول اكتبر هر سال به عنوان روز جهاني سالمند نام‌گذاري شده و به همين مناسبت نيز شعار «نه عليه هرگونه تبعيض سني» براي سال 2016 تعيين شده است.
براتي سده تصريح كرد: «در كشورمان براي تكريم سالمندان و بازنشستگان يك هفته تعيين شده و براي هر روز آن يك شعار ويژه مشخص شده است.»
وي با اعلام عناوين روزهاي هفته تكريم سالمندان و بازنشستگان (4 تا 10 مهرماه) گفت: «روز يكشنبه چهار مهرماه و نخستين روز از هفته تكريم سالمندان و بازنشستگان به نام «سالمند، رفاه اجتماعي و محيط توانمند ساز»، روز دوشنبه با شعار «سالمند مستقل و فعال و با نشاط»، روز سه شنبه با شعار «خانواده و بازنشستگان»، روز چهارشنبه با عنوان «سالمندان و سبك زندگي سالم»، پنجشنبه به نام «سالمندان، حقوق شهروندي و قانون»، جمعه با شعار «سالمندان و ارزش‌هاي فرهنگي» و روز شنبه برابر با اول اكتبر نيز با عنوان جهاني «نه عليه هرگونه تبعيض سني» تعيين شده است.

دوران سالمندي دوره‌اي از زندگي است كه از 60 يا 65 سالگي شروع مي‌شود.
در تعريف سالمندي نمي‌توان زمان خاصي را مشخص كرد، بلكه سالمندي را مي‌توانيم با ويژگي‌هاي خاصي كه فرد در زماني از زندگي خود پيدا مي‌كند بشناسيم.
معمولا سالمندي با كاهش يا افت توانايي‌هاي جسمي، فكري، اجتماعي و... شناخته مي‌شود. برخي از اين تغييرات در جسم روي مي دهد به عنوان مثال در سالمندي 50درصد از سلول‌هاي قشر مخ تحليل مي‌رود، به خصوص نورون‌هاي عصبي كه ارتباط مستقيمي با بينايي، شنوايي و اعصاب حركتي دارند. اين تحليل در بخش‌هايي از مخ كه مربوط به نظم بخشي اطلاعات، قضاوت و تفكر است كمتر اتفاق مي افتد.
به سبب اين كه قلب با نيروي كمتري پمپاژ مي كند، بيماري هاي قلبي و عروقي نيز پيش مي آيد. ضعف دستگاه ايمني هم باعث مي شود سالمندان نسبت به جوانان زودتر بيمار شوند و ديرتر بهبود يابند.
 از نظر اجتماعي هم سالمندان با تحولات زيادي در زندگي روبه رو مي شوند. برخي از اين رويدادها عبارت است از: بازنشستگي، يائسگي، سپرده شدن به خانه سالمندان به وسيله فرزندان، فوت همسر و... به هر حال مهم ترين مشكلات سالمندان كه به نوعي براي اطرافيان هم مشكلاتي ايجاد مي كند به خطر افتادن سلامتي و استقلال آن ها و احساس تنهايي و گاهي هم حس بي ارزشي در روابط با ديگران است.

●جايگاه سالمندان در پرتو تعاليم اسلامي
برخلاف فرهنگ غرب كه وجود سالمندان را در خانواده‌‏ها مزاحم مي‌‏پندارند و مي‌كوشند براي آنكه آزادي‌هاي شخصيشان محدود نشود و مزاحمي نداشته باشند به نحوي آنان را از محيط خانه و روابط خانوادگي دور كنند و به «خانه سالمندان» بفرستند، اسلام به آنان ارج مي‌نهد و حرمت قائل است و به رعايت حقوق و احترام آنان سفارش كرده و به بهره‌گيري از تجارب و افكار پخته آنان تشويق مي‌كند.

●محور وحدت
مجموعه افراد يك فاميل، نسبت به بزرگ خاندان احترام مي‌گذارند و در كارها با آنان مشورت مي‌‏كنند و در اختلافات به رأي و حكميت و داوري آنان ارج مي‌‏نهند و گاهي يك سخن از سوي آنان، آتش فتنه‏‌اي را خاموش مي ‏سازد، يا تفرقه و كدورتي را به وفاق و همدلي و آشتي مبدل مي‌‏سازد.
نعمت وجود با بركت آنان، اغلب تا هستند، ناشناخته است. وقتي به جايگاه حساس و مهم و نقش كارگشاي آنان پي مي‏‌برند كه از دست بدهند. چه بسيار اختلاف‌ها و قهرها و نزاع‌هاي خانوادگي كه پس از درگذشتِ «بزرگ خاندان» چهره نشان مي‌دهد و چه بسيار رابطه‏‌ها و رفت و آمدها كه قطع مي‌‏شود، يا به سردي مي‌گرايد و علت آن فقط از دنيا رفتن محوري است كه مايه دلگرمي، اميد، انس و معاشرت فاميل است.
رسول خدا (ص) فرمود: «البَركهٔ مَعَ اكابِرِكم»: بركت و خير ماندگار همراه بزرگترهاي شماست. در سخن ديگر فرمود: «الشّيخُ في اَهْلِهِ كالنّبيِ في اُمّتهِ»؛ پيرمرد در ميان خانواده‌‏اش همچون يك «پيامبر» در ميان امتش است.
اين اشاره به همان نقش محوري، فروغ‏ بخشي، صفا آوري، هدايت و ارشاد، تجمع و الفت است كه در وجود آنان نهفته است. پس اگر بزرگترها در فاميل و خانواده، چراغ روشني ‏بخش و محور وحدت و همدلي و عامل انس و ارتباط و رفت و آمدهاي خانوادگي ‏اند، بايد اين جايگاه، محفوظ بماند و مورد حراست و تقويت قرار گيرد.

●حرمت بزرگترها
رعايت ادب و مقتضاي حق ‏شناسي نسبت به عمري تلاش صادقانه و ايثارها، گذشت‌ها، دلسوزي‌ها و سوختن و ساختن‌ها كه بزرگان از خود نشان داده‏‌اند، آن است كه در خانواده‏‌ها مورد تكريم قرار گيرند، عزيز و محترم باشند به آنان بي ‏مهري نشود، خاطرشان آزرده نگردد، به توصيه‏‌ها و راهنمايي‌هايي كه از سر سوز و تجربه مي‌دهند، بي ‏اعتنايي نشود.
خود «بزرگسالي» و «سن بالا» در فرهنگ ديني ما احترام دارد. اين سخن پيامبر خدا (ص) است: «مَنْ عَرَفَ فَضْلَ كبيرٍ لِسنّهِ فَوَقَّرَهُ، آمَنَهُ اللَّهُ تعالي مِن فَزَعِ يوم القيامهٔ»؛ هر كس فضيلت و مقام يك «بزرگ» را به خاطر سن و سالش بشناسد و او را مورد احترام قرار دهد، خداي متعال او را از هراس و نگراني روز قيامت ايمن مي‌دارد.
احترام به بزرگترها و ترحم و مهرباني نسبت به كوچكترها، از دستورالعمل‌هاي اخلاقي اسلام است و كانون خانواده‌‏ها را گرم و مصفا مي‌سازد و اين، توصيه امام صادق(ع) است كه فرمود: «لَيسَ مِنّا مَنْ لَمْ يُوَقِّرْ كبيرَنا وَ لَمْ يَرْحَمْ صَغيرنا»؛ كسي كه بزرگ ما را احترام نكند و كوچك ما را مورد شفقت و عطوفت قرار ندهد، از ما نيست. اين سخن را نيز از حضرت علي(ع) به ياد داشته باشيم كه فرمود: «يُكْرَمُ العالِمُ لِعلمه و الكبيرُ لِسِنّهِ»؛ دانشمند را به خاطر علمش و بزرگسال را به خاطر سن او، بايد احترام كرد.
اگر جوانان قدر پيران را نشناسند و به جايگاه آنان حرمت ننهند، هم رشته‌هاي عاطفي پيوندهاي انساني از هم گسسته مي‏‌شود، هم از رأفت و عاطفه و تجربه سالخوردگان محروم مي‏‌شوند، هم نشانه بي‌توجهي خود به ارزش‌ها را امضا كرده‏‌اند.
حضرت علي(ع) در يكي از سخنان خويش، ضمن انتقاد از اوضاع زمانه و ناهنجاري‌هاي رفتاري مردم، از جمله بر اين دو مسأله تأكيد مي‌فرمايد:
1- بي ‏احترامي كوچكترها نسبت به بزرگترها  2- رسيدگي نكردن توانگران به نيازمندان
«انّكم في زمانٍ ... لا يُعَظِّمُ صغيرُهم كبيرَهُمْ و لا يَعُولُ غَنيُّهُم فقيرَهم»؛ شما در زمانه‌اي به سر مي‌‏بريد كه كوچك به بزرگ تعظيم و تكريم نمي‏‌كند و ثروتمند، به فقير رسيدگي نمي‏‌كند!

●تكريم والدين
سالمندان به طور عموم از احترام برخوردارند. اگر پدر و مادر باشند كه اين وظيفه، سنگين‌‏تر و مسئوليت مضاعف است. قرآن كريم از تندي و پرخاش نسبت به پدر و مادر پير نهي مي‌كند و به سخن نيك و لحن شايسته و خضوع و تواضع و گستردن بال رأفت در برابر آنان و خيرخواهي و دعا در حق آنان دعوت مي ‏كند.
فرمان خداوند، چنين است:
«اِمّا يَبْلُغَنَّ عِندك الكبرَ اَحَدُهما او كلاهُما فلا تَقُلْ لَهما اُفٍّ و لا تَنْهَرهُما وَ قُلْ لَهُما قولاً كريماً، وَاخفَضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِ مِنَ الرّحمهِٔ وَ قُل رَبِّ ارحَمْهُما كما ربّياني صَغيراً»؛
هرگاه يكي از آن دو (پدر و مادر) يا هر دو نزد تو به سن پيري و سالمندي رسيدند، به آنان اف مگو، آنان را طرد مكن و به آنان سخن كريمانه بگو و بال فروتني را از روي رحمت و شفقت براي آنان بگستر و بگو: «پروردگارا! همان گونه كه مرا در خردسالي‌‏ام تربيت كردند، تو نيز بر آنان رحمت آور.»
ادب و احترام نسبت به پدر و مادر بزرگسال آن است كه: «آنان را به اسم صدا نكني، به احترامشان برخيزي، از آنان جلوتر راه نروي، با آنان بلند و پرخاشگرانه سخن نگويي، نيازهايشان را برآوري، خدمتگزاري به آنان را وظيفه‏‌اي بزرگ بداني و از آنان در سن كهولت و پيري مراقبت كني.»
در حديث است كه امام باقر (ع) فرموده است: «پدرم به مردي نگريست كه همراه پسرش راه مي ‏رفتند و پسر به بازوي پدرش تكيه داده بود. پدرم تا زنده بود با آن جوان (به خاطر اين بي حرمتي نسبت به پدرش) صحبت نكرد.»
به همان اندازه كه آزردن آنان و «عاق» شدن، حرام و نكوهيده است و از آن نهي شده است، دل به دست آوردن و جلب رضايت و نيكي به آنان سفارش شده است و اين خدمتگزاري، سبب بهشتي شدن فرزندان به شمار آمده است.
«ابراهيم بن ‏شعيب» گويد: «به امام صادق(ع) عرض كردم : «پدرم بسيار پير و سالخورده و ناتوان شده است. هر گاه حاجتي داشته باشد او را برمي‌‏داريم و بر دوش مي‌كشيم. حضرت فرمود: «اِنْ استَطَعْتَ اَنْ تَلِيَ ذلك مِنْهُ فافْعَلْ و لَقِّمْهُ بِيَدِكَ، فانّه جَنَّهٌٔ لك غَداً»؛ اگر بتواني عهده ‏دار كارهاي او شوي چنين كن، حتي با دستانت لقمه در دهان او بگذار، كه اين فرداي قيامت براي تو بهشت (يا سپر از آتش: جُنّه) خواهد بود.»