1) واحدهاي اهداي عضو چگونه از وجود افراد مرگ مغزي مطلع خواهند شد؟

طبق مصوبه هيات وزيران و دستورالعمل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در سال 1381، كليه بيمارستان‌هاي دولتي و خصوصي موظفند بيماران كماي عميق خود را به مراكز اهداي عضو اطلاع دهند.

به محض شناسايي بيمار كماي عميق كه احتمال مرگ مغزي آن مي‌رود، پرسنل بيمارستان‌ها با واحدهاي فراهم‌آوري اعضاي پيوندي تماس گرفته و آنها را مطلع مي‌نمايند و يا مورد مرگ مغزي توسط بازرسين حضوري يا تلفني مراكز فراهم‌آوري شناسايي مي‌گردد. 

2) تأييد مرگ مغزي چگونه صورت مي‌پذيرد؟

اساس تأييد مرگ مغزي با معاينات باليني است و هيچ پزشكي نمي‌تواند فقط با ديدن و بررسي تصويربرداري‌هاي مغزي و آزمايشات در مورد مرگ مغزي نظر بدهد. معاينه‌كننده بايستي اثبات نمايد كه هيچ يك از اعصاب 12 گانه ساقه مغز فعاليت ندارند. همچنين طبق قانون ايران و بسياري از كشورهاي ديگر با گرفتن نوار مغزي و اثبات صاف بودن آن از عدم فعاليت نيمكره‌هاي مغز نيز مطمئن شود.

3) مراحل اهداي عضو از زمان شناسايي تا برداشت ارگان‌ها چگونه است؟

3-1. تمامي بيمارستان‌ها، بيماران با سطح هوشياري پايين (اصطلاحاً  GCS=3) را جهت تأييد يا عدم تأييد مرگ مغزي، به مراكز فراهم‌آوري اعضاي پيوندي گزارش مي‌دهند.

3-2. يك نفر از كورديناتورها (هماهنگ كننده) يا همان بالينگرهاي اوليه، بلافاصله بر بالين فرد حاضر مي‌شود و پس از معاينات كامل و بررسي آزمايشات و سوابق پزشكي بيمار، از وي نوار مغز مي‌گيرد و در صورت شك باليني قوي به مرگ مغزي، مراتب را به اطلاع مسئولين مركز مي‌رساند.

3-3. مسئولين فوق با توجه به آزمايشات، سن و سوابق بيماري‌هاي قبلي اين فرد، قابليت اهداي عضو وي را بررسي مي‌كنند و در صورت تأييد، مراتب را جهت آغاز رضايت‌گيري به كورديناتور اطلاع مي‌دهند.

3-4. كورديناتور ضمن توضيح مرگ مغزي براي خانواده  امكان اهداي عضو فرد مرگ مغزي و نجات جان بيماران نيازمند  به پيوند را اعلام مي‌كند.

3-5. در صورت قانع شدن خانواده (كه البته به طور رايج 24 تا 72 ساعت به طول مي‌انجامد)، كورديناتور از خانواده فرد مرگ مغزي  رضايت انتقال مي‌گيرد (نه رضايت اهداي عضو) كه در آن قيد شده است، فرد مرگ مغزي جهت تأييد نهايي مرگ مغزي و يا  در صورت مرگ مغزي نبودن، جهت ادامه‌ي درمان به بيمارستان پيوند اعضا منتقل مي‌شود.

3-6. سپس فرد مرگ مغزي توسط يك آمبولانس مجهز به وسايل احيا، همراه با كورديناتور و يك متخصص بيهوشي به  بيمارستان مركز اهداي اعضا منتقل مي‌شود.

3-7. در اين مرحله، فرد مرگ مغزي در بخش مراقبت‌هاي ويژه‌ي مركز اهداي اعضا بستري مي‌شود، دو مرتبه‌ي ديگر نوار مغز گرفته مي‌شود و توسط 4 گروه پزشك معتمد وزارت بهداشت كه هيچ ارتباطي به مركز اهداي اعضا ندارند با معاينه، تصويربرداري و نوار مغز، مرگ مغزي تأييد مي‌شود.

3-8. تأييد مرگ مغزي در ايران توسط چهار گروه پزشكي داخلي اعصاب، جراح اعصاب، داخلي و بيهوشي كه دوره‌هاي ويژه‌‎اي را براي تأييد مرگ مغزي گذرانده‌اند و ابلاغ آنها مستقيماً از طرف وزير بهداشت صادر شده، صورت مي‌پذيرد و غير از اين پزشكان ويژه و داراي حكم تأييد هيچ پزشك ديگري (حتي با تخصص هاي فوق‌الذكر) اجازه و صلاحيت اظهار نظر در مورد مرگ مغزي و ايجاد شك و تشنج براي خانواده را ندارد.

3-9. پس از تأييد نهايي، جلسه‌ي پزشكي قانوني با حضور يك يا دو متخصص پزشك قانوني كه نماينده‌ي قوه‌ قضائيه هستند، تشكيل و در آنجا رضايت قلبي اهداي عضو از خانواده‌ي درجه يك اخذ مي‌گردد.

نكته: باز هم لازم به يادآوري است، رضايتي كه در بيمارستان مبدأ از خانواده‌ي فرد مرگ مغزي، گرفته مي‌شود، رضايت انتقال است نه اهداي عضو و رضايت اهداي عضو مربوط به جلسه‌ي پزشكي قانوني و پس از تأييد نهايي مرگ مغزي است.

3-10. در طي اين مراحل ، مركز اهداي اعضا مشخصات كامل فرد مرگ مغزي اعم از سن، جنس، قد، وزن، گروه خون و آزمايشات مربوط به سلامت ارگان‌هاي وي را به مسئول تخصيص عضو مركز پيوند وزارت بهداشت، اعلام مي‌نمايد تا بيماران نيازمند به عضوي را كه از نظر مشخصات، با بيمار مرگ مغزي همخواني دارند بر اساس قوانين تخصيص اعضا معرفي كند.

3-11. پس از انجام عمليات تخصيص عضو، بيماران نيازمندي كه انتخاب شده اند، در بيمارستان هاي مختلف تهران و ساير شهرستان ها بستري و منتظر رسيدن عضو پيوندي مي‌شوند.

3-12. در همين زمان، اعضاي فرد مرگ مغزي برداشت و براي پيوند به ساير مراكز كشور ارسال مي‌شود.

3-13. كالبد اهداكننده با دقت ترميم و با آمبولانس به هر نقطه‌اي از كشور كه مد نظر خانواده باشد، منتقل مي‌شود.

4) در مركز فرآهم‌آوري چه اقداماتي بر روي مورد مرگ مغزي انجام مي‌شود؟

4-1. مراقبت شديد از مرگ مغزي و سعي در بهبود وضعيت همه ارگان‌ها

4-2. هماهنگي با مسئول تخصيص عضو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي 

4-3. انجام يا تكميل آزمايشات مختلف براي بررسي سلامت ارگان‌ها و عدم وجود بيماري قابل انتقال 

4-4. تهيه نوار مغزي مجدد از مرگ مغزي 

4-5. تاييد نهايي مرگ مغزي توسط چهار نفر متخصص: متخصص مغز و اعصاب، متخصص جراحي مغز و اعصاب، متخصص داخلي و متخصص بيهوشي

4-6. انجام آزمايشات تكميلي براي تاييد مرگ مغزي در صورت عدم تاييد قطعي مرگ مغزي با تست‌هاي معمول

4-7. تاييد قانوني مرگ مغزي، كسب مجوز كتبي از خانواده براي اهداي عضو و صدور مجوز برداشت اعضا توسط متخصص پزشكي قانوني 

5) مراسم خاكسپاري فرد اهدا كننده چقدر با اهداي عضو به تاخير خواهد افتاد؟

كل مراحل اهدا و پيوند عضو (اخذ رضايت از خانواده فرد اهدا كننده تا پايان برداشت و پيوند عضو) معمولا 36 ساعت بطول مي‌انجامد. و كالبد فرد اهداكننده، توسط آمبولانس مركز اهداي عضو، به هر نقطه‌اي از كشور كه خانواده تصميم به خاكسپاري وي را داشته باشند، منتقل خواهد شد.

نكته: يك لوح تقدير به همراه تاج گل، توسط يكي از پرسنل مركز اهداي اعضا به يكي از مراسم ختم آن زنده ياد برده مي‌شود و لوح قرائت مي گردد تا هم تقديري از حركت ايثارگرانه‌ي اين خانواده به عمل آيد و هم به اطرافيان ثابت نمايد كه اين حركت ارزنده، اهداي عضو بوده است نه فروش عضو.